Ferzan öZyaşAr, Eylem şen and çağDaş YazıCı
Ֆերզան Օզյաշարը Հաթայից (Անթաքիա), Չաղդաշ Յազըջըն և Իզմիրից Էյլեմ Շենը ստացել են Հայաստան-Թուրքիա ճանապարհորդական դրամաշնորհ Մուսադաղի հայերի մասին ֆիլմ նկարահանելու համար:
Ֆերզան Օզյասար
«Մեր նախագծի թեմայի պատճառով մենք հնարավորություն ունեցանք լինել Մուսադաղից եկած ընտանիքների հետ և երկար զրուցել նրանց հետ Հայաստանում ճամփորդելիս։ Ինձ համար մուսադաղ հայերը և՛ Թուրքիայում, և՛ Հայաստանում նման են մի ծառի ճյուղերի, որոնք իրարից բաժանվել են։ Նրանք սնվում են նույն արմատներից, թեև երկար տարիներ եղել են ինչպես թուրքական, այնպես էլ ռուսական մշակույթի ազդեցության տակ։ Նրանց հասարակական հարաբերությունները, կյանքի նկատմամբ մոտեցումը, շրջապատի և բնության հետ շփումը, կյանքի և կրթության մասին հայացքները, իրենց պատմության հետ հաստատած կապը և հատկապես Մուսադաղի դիմադրությունը կապում են նրանց միմյանց հետ, որտեղ էլ որ լինեն աշխարհում։ Քանի որ ոչ միայն այն զգացողությունները, որոնք մենք զգում էինք, յուրահատուկ էին մեզ համար, այլ նաև նրանք, ովքեր Մուսադաղից թե՛ Թուրքիայից, թե՛ Հայաստանից, ում մենք բացատրեցինք մեր նախագիծը, նույնպես կիսվեցին մեր զգացմունքներով, նրանք միշտ անկեղծ զրույց էին ունենում մեզ հետ և օգնում մեզ։ Երկու հասարակություններն էլ միմյանց կարիքն ունեն՝ զարգանալու և միմյանց ավարտելու համար։ Հատկապես երիտասարդ սերունդը, որպեսզի ինտեգրվի իր ինքնությանը, պետք է միջոցներ և իրադարձություններ գտնի ինքնադրսևորվելու համար»։
«Այնքան տխուր է, որ երկու համայնքի բնակիչներն այդքան բաժանվեցին միմյանցից, քանի որ թուրքական բջջային ընկերությունները սկսում են գործել Երևանից մի փոքր հեռու, գինիները նույն համն ունեն և՛ Վաքըֆլիում, և՛ Երևանում, և մարդիկ կիսում են նույն մտահոգությունները և երջանկություն. Սակայն, եթե բոլորս պահենք այս մտահոգությունը, չկա մի սահման, որը չկարողանանք անցնել թե՛ նյութական, թե՛ հոգևոր առումով»։
Action Sen
«Երևանում գտնվելու ընթացքում իմ փորձառությունները՝ սալաքարից մինչև շենքերի ճարտարապետություն, շուկաներից մինչև տարբեր ուտելիքներ, մարդկանց հետ զրույցները ինձ լիարժեք զգալ տվեցին: Դա նման էր մեր հարազատներին հանդիպելու, որոնց շատ էինք կարոտել, քանի որ շատ ջերմ ու անկեղծ հանդիպումներ էինք ունենում, ուտելիքներ, երաժշտություն և հիշողություններ…»:
«84-ամյա տիկինը, ով մեզ իր այգուց թարմ լոլիկ նվիրեց, մեր ընկերները, ովքեր բոլորիս համար սեղան էին գցում համեղ ուտելիքներով, նույնպես ակորդեոն նվագեցին և կատարեցին մեր երազանքները…»:
Ժամանակակից տպիչ
«Մեր այցը Հայաստան մեր վավերագրական նախագծի համար ավելին էր, քան պարզապես այցելություն թուրքական պետության սահմանի արևելյան հատվածներ։ Ինչպես Թուրքիայում ապրող ցանկացած այլ ժողովուրդ, Հայաստանը նույնպես հեռու էր մեզ համար։ Հետևաբար, մենք երկար ճանապարհ էինք անցնում, քան բուն ճանապարհորդության ճանապարհը»:
«Մեր գալը նման էր մեր հարազատների հետ հանդիպման, որոնց երկար տարիներ չէինք տեսել։ Այն մարդկանց հետ, ում հետ ծանոթ ենք, խոսել ենք թե՛ անցյալի, թե՛ ապագայի մասին. գուցե ոչ նույն լեզվով, այլ բառերով, վերաբերմունքով, երաժշտությամբ, բանահյուսությամբ, ժեստերով, միմիկաներով, խաղերով, կատակներով: Հայաստանի ջերմ, համեստ, աշխատասեր, ինտելեկտուալ մարդկանց հետ հանդիպելը նման էր հայելուն նայելու և ինքդ քեզ ճանաչելու ամենամարդկային ձևին»։